Srbija – Gamzigrad, carska rezidencija Feliks Romulijana
Arheološki lokalitet Feliks Romulijana u literaturi poznati i pod imenom Gamzigrad, nalazi se u istočnoj Srbiji 11 km od grada Zaječara. Ostatke palate prvi su primetili i opisali baron Heder (1835 god.) i Feliks Kanic (1860 god.). Kasnoantička palata sagrađena je krajem III i početkom IV veka za imperatora Gaja Galerija Valerija Maksimijana. Galerije je rođen na ovim prostorima a palata je dobila ime po njegovoj majci Romulijani.
Raskošna carska palata imala je hramove posvećene Jupiteru i Herkulu, javna kupatila, važne ekonomske objekte, magacine ka i moćne bedeme. Kasnoantička carska palata predstvlja kompleks čija površina zauzima 179 ha a bila je zaštićena sa 20 masivnih. Objekti u palati raskošno su dekorisani sa finom kamenom plastikom kao i prelepim podnim mozaicima.
Materijal od kojeg su građeni stubovi, skulpture, lukovi, kapiteli, delovi ulaza bili su od kvalitetnog kamena kako dolikuje carskoj rezidenciji. Galerije i njegova majka Romulijana sahranjeni su na obližnjem brdu Magura i na večni počinak ispraćeni su po stari rimskim običajima (apoteoza – uzdizanje među bogove). Kako je početkom IV veka na pomolu prekih progona hrišćana kao i uspon „nove religije“ pogrebni obred za Galeija i Romulijanu smatra se poslednjom apoteozom u Rimskom carstvu.
Inače Galerije je pred svoju smrt 311 god. izdao edikt o toleranciji vera u Nikomediji, koji je predhodio Konstatninovom Milanskom ediktu iz 313 god. Palata je stradala u V veku a obnovljena je tokom VI veka, ali je njena namena promenjena i palata je postala naselje zanatlija i zemljoradnika. Početkom VII veka palatu delimično naseljavaju Sloveni koji primitivno preuređuju delove zidova i objekata i od njih prave sklonište za stanovanje.
Arheološki lokalitet Feliks Romulijana nalazi se na UNESKO-voj listi svetske kulturne baštine od 2007 god. Ako se zaputite na jug ili jugo-istok Srbije obavezno posetite ovaj izuzetni arheološki lokalitet čiji ostaci svedoče o moći rimskog imeratora Galerija koji je u svom zavičaju sagradio ovaj raskošni kompleks.
